PLASMA LẠNH Y HỌC: CÔNG NGHỆ CHỮA LÀNH TIÊN TIẾN TỪ VIỆT NAM VƯƠN RA THẾ GIỚI

Plasma và Y học Plasma là gì?

Plasma là trạng thái vật chất thứ tư sau rắn, lỏng và khí. Ở trạng thái này, các nguyên tử và phân tử bị ion hóa, tạo nên hỗn hợp gồm các hạt tích điện, tia tử ngoại (UV) và những phân tử hoạt tính như gốc oxy và nitơ. Khi plasma được tạo ra ở nhiệt độ thấp và áp suất khí quyển, nó được gọi là plasma lạnh (Cold Atmospheric Plasma – CAP). Điểm đặc biệt của CAP là có thể tiếp xúc trực tiếp với mô sống mà không gây bỏng, mở ra nhiều ứng dụng mới trong y học hiện đại.

Y học plasma là lĩnh vực sử dụng plasma lạnh để phòng ngừa, điều trị bệnh và phục hồi mô. Các nghiên cứu cho thấy plasma lạnh có khả năng tiêu diệt vi khuẩn, nấm và virus, kể cả những chủng kháng thuốc, đồng thời giúp giảm viêm, giảm ngứa, giảm đau, kích thích tái tạo mô và cải thiện tuần hoàn máu. Một ưu điểm quan trọng khác là plasma lạnh có thể tác động chọn lọc lên tế bào ung thư mà không gây hại cho tế bào lành, khiến nó trở thành một công cụ đầy tiềm năng trong điều trị ung thư.

Việt Nam: Dấu ấn PlasmaMED®-GAP trên bản đồ y học thế giới

Trong bức tranh công nghệ plasma lạnh y học toàn cầu, Việt Nam đã ghi dấu ấn với PlasmaMED®-GAP – thiết bị plasma lạnh ứng dụng công nghệ hồ quang trượt (Gliding Arc Plasma) duy nhất tại Việt Nam được Bộ Y tế cấp phép lưu hành 

Hồ quang trượt tạo ra plasma lạnh bằng cách để hồ quang điện di chuyển dọc theo các điện cực dưới tác động của luồng khí, giúp kéo dài và làm nguội hồ quang. Công nghệ này cho phép tạo ra plasma giàu gốc oxy và nitơ hoạt tính, phù hợp cho điều trị vết thương mà vẫn đảm bảo an toàn cho mô lành.

PlasmaMED®-GAP được phát triển từ bằng sáng chế “Máy phát tia plasma lạnh ứng dụng trong y sinh” (2015) bởi các nhà khoa học Việt Nam, đã được thử nghiệm lâm sàng tại nhiều bệnh viện lớn như Việt Đức, Phụ sản Trung ương, Nhi Trung ương, Chợ Rẫy. Kết quả cho thấy thiết bị giúp loại bỏ vi khuẩn kể cả chủng kháng thuốc, thúc đẩy quá trình liền vết thương nhanh hơn, giảm đau và ngứa mà không gây tổn thương sâu. Việc được Bộ Y tế cấp phép khẳng định hiệu quả, độ an toàn và năng lực làm chủ công nghệ của Việt Nam.

Các thiết bị plasma lạnh đã được chứng nhận tại châu Âu và thế giới

Nếu Việt Nam là nhân tố mới đầy triển vọng, thì Đức là quốc gia đặt nền móng cho ứng dụng plasma lạnh y học. Tại đây, nhiều thiết bị CAP đã được nghiên cứu, sản xuất và chứng nhận CE theo tiêu chuẩn ISO 13485, đảm bảo an toàn và hiệu quả. Nổi bật nhất là kINPen® MED, thuộc nhóm APPJ, được cấp phép từ năm 2013 để điều trị vết thương mãn tính và bệnh da liễu; và PlasmaDerm® VU-2010, thuộc nhóm DBD, sử dụng phóng điện rào cản điện môi để khử khuẩn và kích thích tái tạo mô. Cả hai thiết bị này đã được ứng dụng rộng rãi trong y tế châu Âu, góp phần giảm tỷ lệ nhiễm trùng và cải thiện chất lượng sống cho bệnh nhân.

Không chỉ có Đức, Vương quốc Anh cũng góp phần quan trọng trong bản đồ công nghệ plasma lạnh y học với SteriPlas của Adtec Ltd., London. Thiết bị này được CE chứng nhận để điều trị cả vết thương cấp tính và mãn tính, đồng thời giúp giảm tải vi sinh, đặc biệt hữu ích trong các trường hợp nhiễm trùng kháng kháng sinh.

Ngoài các thiết bị đã được cấp phép thương mại, trên thế giới vẫn còn nhiều thiết bị khác đang được nghiên cứu và thử nghiệm, thường được phân loại thành hai nhóm: phóng điện trực tiếp như DBD và phóng điện gián tiếp như APPJ. Mặc dù chưa được phổ biến rộng rãi, những thiết bị này hứa hẹn mở ra triển vọng ứng dụng plasma lạnh trong điều trị ung thư, bệnh da liễu và các bệnh lý khác ở quy mô lớn hơn.

Kết luận, plasma lạnh y học đang mở ra triển vọng không chỉ ở điều trị vết thương và bệnh da liễu, mà còn ở các bệnh ung thư và tiền ung thư như dày sừng ánh sáng (actinic keratosis) (Bernhardt và cộng sự; 2019). Với sự tham gia của Việt Nam qua PlasmaMED®-GAP cùng nền tảng tiên phong từ Đức và các quốc gia khác, CAP đang từng bước trở thành một công cụ y tế quan trọng và có thể phổ biến rộng rãi trong những năm tới.

Nguồn tham khảo:

Bernhardt T., Semmler M.L., Schäfer M., Bekeschus S., Emmert S., Boeckmann L. (2019). Plasma Medicine: Applications of Cold Atmospheric Pressure Plasma in Dermatology. Oxidative Medicine and Cellular Longevity. https://doi.org/10.1155/2019/3873928